Szczeć barwierska

14.08.2012 — zojalitwin

©Dipsacus sativus

Opis

Rodzina: Dipsacaceae – szczeciowate

Szczeć to dwuletnia roślina zielna. W pierwszym roku z mocno rozgałęzionego korzenia wyrasta tylko rozeta liściowa. Liście w rozecie duże, o owalnym zarysie. Blaszka liściowa jest głęboko unerwiona i wygląda jak pomarszczona. W drugim roku pojawia się wysoki pęd. Jego liście są również duże, ale lancetowate i bez ogonków.

Nasady liści zachodzą na siebie tworząc dość dużą miseczkę w której zbiera się woda opadowa. Pęd w górnej części jest rozgałęziony i każde rozgałęzienie jest zakończone kwiatostanem. Kwiatostan jest w kształcie owalnej główki.

Składa się on z około 2000 drobnych kwiatków. Każdemu kwiatkowi towarzyszy ostro zakończona podsadka kwiatowa. To właśnie podsadki tworzą ten szyszkowaty kwiatostan zaopatrzony w kilka długich przylistków umieszczonych u dołu kwiatostanu. Kwiatostan zaczyna kwitnąć od środka. Potem pojawiają się dwa paski kwiatów, jeden kwitnie w górę, drugi w dół kwiatostanu. Wraz z przekwitaniem pojawiają się nasiona, które również dojrzewają systematycznie tak jak kwitły kwiaty. Nasiona są zimowym przysmakiem dla szczygłów.

Na koniec ostrzeżenie. Roślina w całości jest pokryta ostrymi kolcami nawet główne nerwy liści.

Występowanie

Rodzimy obszar występowania to południowa i środkowa Europa oraz Azja Mniejsza (Liban, Syria i Turcja) i Afryka Północna. Wszędzie tam występuje na terenach zdegradowanych typu pobocza dróg, nasypy itp. Wystarczy by ziemia miała trochę wody.

Wysokość

Do ponad 2 metrów

Termin kwitnienia

W naszych warunkach jest to koniec lipca i sierpień.

Kolor kwiatu

Fioletowo-różowy.

Stanowisko

W pełni słoneczne.

Wymagania i pielęgnacja

Z uwagi na ostre, przypominające pazury kota kolce praca przy roślinie bezwzględnie wymaga rękawic. Roślina nie ma większych wymagań co do gleby. Urośnie praktycznie wszędzie. Najbardziej okazałe egzemplarze uzyskamy na glebach gliniastych i przy sprzyjającym zaopatrzeniu w wodę. Szczeć ma swoją wadę. Nasiona w główce dojrzewają nie jednocześnie, a ponieważ uprawiamy roślinę dla jej kwiatostanów więc w kolejnym roku mamy spory samosiew. Wprawdzie najwięcej siewek znajdziemy wokół rośliny, ale wiatr też zrobi swoje i rozniesie nasiona nawet kilkanaście metrów od roślin matecznych. Ponieważ nasiona w ziemi mogą żyć do 6 lat to czasem po zlikwidowanej uprawie jeszcze siewki się pojawiają. Jeżeli zetniemy główki z długim pędem i częściowo z liśćmi to roślina ma zdolność do wykorzystania zapasów z pędów i liści by dojrzały zawiązane nasiona. Zatem, można ten sposób wykorzystać by uniknąć samosiewu, a jednocześnie mieć nieco w pełni dojrzałych nasion.

Mrozoodporność

Zimuje doskonale.

Rozmnażanie

Wysiewamy jak wszystkie dwuletnie koniec maja i czerwiec. Siewki przerywamy zostawiając rośliny co 30 cm. Jeśli wypadnie na ten czas susza trzeba podlewać, bowiem mniej nasion skiełkuje.

Choroby i szkodniki

Brak poważniejszych zagrożeń.

Zastosowanie

Kwiatostany ścinamy z długą łodygą. Suszenie standardowe. Można je wykorzystać takie jakie będą po zasuszeniu, albo poddać obróbce.

(wybielone) Jeśli zależy nam na ładnym słomkowym kolorze to wybielamy główki w perhydrolu. Przystępując do barwienia kwiatostanów warto je wcześniej wybielić by uzyskać ładne jasne kolory. Oprócz standardu, czyli jasnych kolorów można barwić na kolory ciemniejsze, np. granatowy a następnie jasnym kolorem pomalować tylko końcówki igiełek.

Dawniej używano takich przyrządów do gręplowania wełny i wyczesywania tkanin. Dzisiaj produkuje się jeszcze cieniutki kaszmir lub naturalny welur stosując te stare metody.

Uwagi

Nazwa rodzajowa ”Dipsacus” pochodzi od greckiego czasownika ‚spragniony’. Jest to nawiązanie do miseczek z wodą opadową jakie tworzą nasady liści pędowych. Czasem z tej wody korzystają ptaki. Nazwa gatunkowa ”sativus” to łacińskie słowo oznaczające „zasiany lub „uprawiany”.Czyli jest to roślina uprawna a nie dzika.

Przypisy